Thực hiện nguyện vọng của nhân dân về đời sống văn hóa tâm linh, đầu tháng 1 năm 2022, xã Giang Sơn Đông- Đô Lương đã triển khai phục dựng lại ngôi chùa Đồng Xuân ở địa bàn xóm Đông Xuân.

Theo các cụ cao niên, chùa Đồng Xuân trước đây thuộc xã Thanh Sơn. Chùa có kiến trúc 5 gian trên một mảnh đất đẹp, có nhiều cây cổ lâu năm như: Thông, Thị, Quéo, Đa, Kè. Do thời gian, hiện nay chỉ còn lại cây Quéo cổ thụ.
Từ thế ký 18 đến 19 nhà chùa duy trì tổ chức các lễ hội theo nghi thức cổ truyền. Thượng điện chùa có đủ các tượng phật, ngày mồng 1, rằm hàng tháng, tết nguyên đán, bà con nhân dân trong làng cũng như du khách thập phương đến chùa thắp hương cầu nguyện.
Năm 1925, các cụ cao niên trong vùng lập hội “Trường sinh” để thiết kế, bảo vệ nhà chùa và các Đình, Đền trên khắp địa bàn bao gồm 13 ngôi đền, chùa và 1 ngôi đình lớn trong đó có chùa Đồng Xuân.

Từ năm 1961 đến 1962, thực hiện chủ trương thu gọn các chùa, chống tư tưởng mê tín dị đoan, chùa bị dỡ hạ điện, tuy nhiên cung điện vẫn giữ nguyên. Đến năm 1987, UBND xã bán cho chi họ Nguyễn Danh ở xã Yên Sơn- Đô Lương làm nhà thờ. Sau đó nhà thờ chưa kịp dựng đã bán ra Thanh Hóa. Từ đó đến nay chùa không còn, nhân dân lấy niêu hương để vào gốc cây giới ở nền nhà chùa, ngày mồng 1, rằm, tết, người dân đều đến thắp hương. Khuôn viên nhà chùa vẫn giữ nguyên, không có ai xâm phạm. Năm 2020, chi hội Nông dân, Phụ nữ xã, nhân dân đã mua nguyên vật liệu xây bục thờ, lợp tôn để nhân dân đến thắp hương.

Những ngày đầu năm 2022, được sự đồng ý của cấp trên, nhân dân đã quyên góp tiền xây dựng lại chùa trên khuôn viên rộng 2.976m2. Phần gỗ của nhà chùa gồm 3 gian, phần nền móng có diện tích 70m2. Kinh phí và nguyên vật liệu cát, đá, xi măng do nhân dân tự đóng góp mỗi hộ ít nhất 200 ngàn đồng. Bình quân mỗi ngày có 50 người dân tự nguyện đến lao động xây dựng lại chùa. Dự kiến đến đầu Xuân năm 2022 ngôi chùa sẽ hoàn thành, đáp ứng nguyện vọng của nhân dân
Ngọc Phương